Czy odliczysz remont łazienki od podatku w 2025?

Zapewne każdy, kto choć raz stanął przed wyzwaniem kompleksowego remontu łazienki, zadał sobie to fundamentalne pytanie: Czy można odliczyć od podatku remont łazienki? To zagadnienie, mimo swojej pozorniej prostej natury, często przyprawia o ból głowy. Otóż, choć na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że odpowiedź jest jednoznaczna, rzeczywistość podatkowa bywa znacznie bardziej złożona. Krótko mówiąc, bezpośrednia „ulga remontowa” na łazienkę nie istnieje, ale istnieją inne furtki, które pozwalają na zmniejszenie obciążeń podatkowych.

Koszty usług i materiałów budowlanych rosną w zawrotnym tempie, zmuszając właścicieli domów i mieszkań do poszukiwania wszelkich dostępnych oszczędności, także tych podatkowych. Właśnie dlatego pytanie o możliwość odliczenia wydatków na remont łazienki pojawia się tak często. Przepisy podatkowe, choć nie oferują prostej ulgi dedykowanej remontom, przewidują kilka interesujących alternatyw, które mogą okazać się niezwykle korzystne. Kluczem jest zrozumienie, że możliwości te nie są uniwersalne i przysługują tylko w ściśle określonych warunkach.

Złożoność przepisów podatkowych w kontekście remontów domowych jest często niedoceniana. Nie istnieje jedna, prosta zasada, która odpowiadałaby na wszystkie pytania. Zamiast tego, mamy do czynienia z mozaiką regulacji, które stosowane razem mogą przynieść ulgę, ale wymagają dokładnej analizy indywidualnej sytuacji podatnika. Można zatem powiedzieć, że droga do odliczeń jest niczym labirynt, w którym trzeba z rozwagą wyznaczyć właściwą ścieżkę.

Patrząc na powyższe dane, widać wyraźnie, że każda z ulg ma swoje specyficzne zastosowanie i nie każda będzie idealnym kandydatem do odliczenia typowego remontu łazienki. Przykładowo, ulga termomodernizacyjna skupia się na aspektach energetycznych, więc wymiana kafelków czy wanny na nowsze modele, które nie poprawiają efektywności energetycznej, nie będzie kwalifikowana. Z kolei ulga rehabilitacyjna jest bardzo specyficzna i wymaga orzeczenia o niepełnosprawności oraz celowości wydatków. Niemniej jednak, świadome podejście do tematu może przynieść realne korzyści. Jak to mówią, diabeł tkwi w szczegółach, a te detale potrafią być warte grube tysiące złotych.

Ulga mieszkaniowa na remont łazienki – Warunki 2025

W kontekście remontu łazienki, ulga mieszkaniowa jawi się jako jedna z najbardziej obiecujących, choć jednocześnie często niezrozumianych, metod na obniżenie podstawy opodatkowania. Ta ulga, często mylona ze zlikwidowaną blisko dwadzieścia lat temu „ulgą remontową”, skierowana jest do zupełnie innej grupy podatników i służy innym celom. Jej głównym zadaniem jest złagodzenie obciążeń podatkowych dla osób, które sprzedały nieruchomość przed upływem pięciu lat od jej nabycia i chcą uniknąć płacenia 19% podatku dochodowego.

Wyobraźmy sobie taką sytuację: kupiłeś mieszkanie w 2022 roku, a w 2024 roku, z różnych przyczyn, zdecydowałeś się je sprzedać. Normalnie, musiałbyś zapłacić podatek od dochodu uzyskanego z tej sprzedaży. Jednakże, jeśli całą kwotę lub jej część ze sprzedaży przeznaczysz na tzw. własne cele mieszkaniowe, możesz obniżyć lub całkowicie zniwelować ten podatek. Czas, jaki masz na zainwestowanie tych środków, to trzy lata od końca roku podatkowego, w którym nastąpiła sprzedaż. Jest to istna gratka dla sprytnych podatników, którzy wiedzą, jak rozsądnie zarządzać swoimi finansami nieruchomościowymi.

Co istotne, katalog „własnych celów mieszkaniowych” jest niezwykle szeroki. Nie ogranicza się on jedynie do zakupu nowej nieruchomości. Obejmuje on również wydatki poniesione na budowę domu, a co najważniejsze w kontekście naszego tematu, także na remont. Interpretacja ogólna Ministerstwa Finansów z 13 października 2021 roku (nr DD9.8201.10.2021.KChpt.2.KK) wyraźnie wskazuje, że do wydatków na cele mieszkaniowe zaliczają się szeroko pojęte koszty remontowe. To otwiera drzwi do odliczenia znacznej części wydatków na remont łazienki, pod warunkiem spełnienia fundamentalnych kryteriów.

Najważniejszym warunkiem jest to, aby pieniądze ze sprzedaży nieruchomości przed upływem 5 lat zostały faktycznie przeznaczone na własne cele mieszkaniowe. Nie wystarczy deklaracja – należy to udokumentować. Oznacza to, że wszystkie faktury za materiały, usługi budowlane, a nawet transport, powinny być skrupulatnie gromadzone. To swoisty "dziennik budowy" finansów, który potrafi sprawić, że fiskus nie będzie miał nic do zarzucenia. Pamiętajmy, że urzędnicy są jak detektywi – szukają dowodów, a brak faktury to jak brak alibi.

Co jeszcze kwalifikuje się jako wydatki objęte ulgą? Zakup i montaż takich elementów jak: wanny, kabiny prysznicowe, armatura, ceramika sanitarna, płytki, a nawet systemy wentylacyjne czy oświetlenie, jeśli stanowią integralną część remontu łazienki. Ważne jest, aby te wydatki nie były jedynie "upiększaniem", ale stanowiły konieczny element przywracania lub podnoszenia funkcjonalności i standardu mieszkania. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 12 marca 2024 roku (nr KDIPT2.KK.X.Y.Z) potwierdził, że ulga przysługuje również w przypadku remontu starego domu czy mieszkania, o ile środki pochodzą ze sprzedaży innej nieruchomości.

Pamiętaj, że ulga mieszkaniowa to nie jest magiczna różdżka, która zniknie Twoje zobowiązanie podatkowe. To instrument, który wymaga precyzji i dyscypliny w dokumentowaniu każdego wydatku. Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że często brakuje świadomości, jakie konkretnie wydatki można włączyć do tej ulgi. Klienci zaskoczeni są, że na przykład montaż nowej instalacji wodno-kanalizacyjnej w łazience w ramach remontu po zakupie lokalu, kwalifikuje się do odliczenia, podczas gdy zakup designerskiej, ale niekoniecznie funkcjonalnej dekoracji, już nie. Kluczem jest zawsze przeznaczenie środków na "własne cele mieszkaniowe", co oznacza poprawę warunków mieszkalnych.

Podsumowując, jeśli sprzedajesz nieruchomość przed upływem pięciu lat od jej nabycia i planujesz remont łazienki w nowym lub nawet starym lokalu, ulga mieszkaniowa to Twój sprzymierzeniec. Ale pamiętaj, że jak każda ulga, ma swoje zasady – skrupulatność w zbieraniu dokumentów i zrozumienie przepisów to podstawa. Inaczej Twój remont, zamiast być ulgą, może stać się dodatkowym źródłem stresu związanego z urzędem skarbowym. Zastaw się, a postaw się, ale fiskusowi nie dawaj pola do popisu.

Ulga termomodernizacyjna a elementy łazienki w 2025

Choć na pierwszy rzut oka połączenie ulgi termomodernizacyjnej z remontem łazienki może wydawać się nieco naciągane, to jednak w niektórych przypadkach jest to jak najbardziej możliwe. Ulga termomodernizacyjna ma na celu wspieranie przedsięwzięć, które prowadzą do poprawy efektywności energetycznej budynków mieszkalnych. Celem jest zmniejszenie zapotrzebowania na energię, co w efekcie przekłada się na niższe rachunki za ogrzewanie czy podgrzewanie wody. Zastanawiasz się, co ma do tego łazienka? Otóż, więcej niż byś przypuszczał.

Katalog wydatków kwalifikujących się do ulgi termomodernizacyjnej jest precyzyjnie określony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz rozporządzeniach wykonawczych. Zawiera on listę materiałów i usług związanych z termomodernizacją. Wśród nich znajdziemy takie pozycje jak zakup i montaż nowych źródeł ciepła, stolarka okienna i drzwiowa, materiały do docieplenia przegród budowlanych. Ale co z łazienką? Kluczem są tu urządzenia, które wpływają na zużycie energii w kontekście ogrzewania wody użytkowej lub ogrzewania pomieszczeń.

Przykładowy scenariusz, w którym remont łazienki może częściowo kwalifikować się do ulgi termomodernizacyjnej, to wymiana starego, nieefektywnego bojlera elektrycznego na nowoczesną pompę ciepła do ciepłej wody użytkowej lub gazowy podgrzewacz kondensacyjny. Pompy ciepła, choć często są zewnętrznym elementem instalacji, mogą być związane z łazienką ze względu na sposób czerpania i dystrybucji ciepłej wody. Podobnie, jeśli w ramach remontu instalujesz ogrzewanie podłogowe, które jest zasilane z efektywnego źródła ciepła (np. kotła kondensacyjnego, pompy ciepła), to koszt instalacji tego ogrzewania w łazience może być uznany za wydatek termomodernizacyjny.

Warto zwrócić uwagę na konkretne dane. Zgodnie z rozporządzeniem, limit odliczenia w ramach ulgi termomodernizacyjnej to 53 000 zł na osobę. Kwota ta odnosi się do wszystkich przedsięwzięć termomodernizacyjnych w danym roku podatkowym. Jeśli więc Twoja łazienka pochłania znaczną część energii w domu – na przykład przez stary bojler, który generuje ogromne rachunki za prąd – to inwestycja w nowe, energooszczędne rozwiązania może przynieść podwójną korzyść: realne oszczędności na rachunkach i możliwość odliczenia części wydatków od podatku.

Przykładowe wydatki w łazience, które mogą (w zależności od okoliczności) kwalifikować się do ulgi termomodernizacyjnej, to:

• Zakup i montaż pompy ciepła do podgrzewania wody użytkowej.
• Instalacja lub wymiana wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacja), której kanały przechodzą przez łazienkę lub obsługują jej wentylację.
• Montaż mat grzewczych podłogowych zasilanych z ekologicznego źródła ciepła, jeśli stanowią one element systemu ogrzewania całego budynku.
• Wymiana okien lub drzwi (np. balkonowych w łazience z wyjściem na taras) na bardziej energooszczędne.

Ważne jest, aby wszystkie te wydatki były potwierdzone fakturami VAT wystawionymi przez czynnych podatników VAT. Co więcej, realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego musi być zakończona w okresie 3 kolejnych lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek. To daje pewną elastyczność, ale wymaga dyscypliny w planowaniu. Pamiętaj, że zawsze możesz skonsultować się z doradcą podatkowym, który pomoże ocenić, czy konkretny element remontu łazienki wpasowuje się w ramy tej ulgi. Nie ma nic gorszego niż nadzieja na odliczenie i rozczarowanie po kontakcie z urzędem skarbowym. Działaj z głową, a nie na zasadzie "może się uda".

Remont łazienki a ulga rehabilitacyjna – Kiedy przysługuje?

Z pozoru, ulga rehabilitacyjna może wydawać się najmniej oczywistym kandydatem do powiązania z remontem łazienki. Jednakże, dla osób z niepełnosprawnościami lub tych, które opiekują się takimi osobami, jest to niezwykle ważna i realna furtka do odliczeń podatkowych. Celem tej ulgi jest wspieranie osób potrzebujących w dostosowaniu środowiska życia do ich szczególnych potrzeb, a łazienka, jako jedno z kluczowych miejsc w domu, często wymaga specjalnych modyfikacji.

Kiedy więc remont łazienki kwalifikuje się do ulgi rehabilitacyjnej? Przede wszystkim, kiedy ma on na celu przystosowanie mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Nie chodzi tu o zwykłe odświeżenie czy zmianę aranżacji, ale o konkretne rozwiązania, które ułatwiają codzienne funkcjonowanie. Musisz posiadać stosowne orzeczenie o niepełnosprawności – to fundament, bez którego cała konstrukcja ulgi się zawali. Ulga ta przysługuje zarówno osobie niepełnosprawnej, jak i podatnikowi, na którego utrzymaniu jest osoba niepełnosprawna.

Przykładem wydatków na remont łazienki, które można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej, jest:

• Montaż uchwytów, poręczy i barierek – niezbędne dla stabilności i bezpieczeństwa.
• Likwidacja barier architektonicznych – np. poszerzenie drzwi łazienkowych dla wózka inwalidzkiego, czy montaż specjalnych ramp.
• Instalacja prysznica walk-in (bezbrodzikowego) – ułatwiającego dostęp osobom z ograniczoną mobilnością.
• Montaż wind lub podnośników – choć rzadziej spotykane w samej łazience, mogą być częścią większej adaptacji.
• Zakup i montaż specjalistycznej armatury – np. baterii z czujnikiem ruchu, ułatwiających korzystanie osobom z dysfunkcjami kończyn górnych.
• Dostosowanie wysokości umywalki, toalety czy szafek – tak, aby były dostępne dla osoby poruszającej się na wózku lub mającej trudności z zasięgiem.

Wszystkie te wydatki muszą być udokumentowane fakturami VAT, a ich przeznaczenie musi być jasno określone jako element przystosowania mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Urząd skarbowy może zażądać przedstawienia certyfikatu lub oświadczenia, że wykonane prace służą właśnie temu celowi. To nie jest kwestia "może się uda", lecz "musi się zgadzać" z wymogami prawnymi. Brak należytej dokumentacji sprawi, że nawet najbardziej szczytny cel adaptacji nie zostanie uznany za kwalifikowalny wydatek.

Warto pamiętać, że ulga rehabilitacyjna ma swoje limity. Wydatki typu remontowo-adaptacyjne podlegają ryczałtowemu limitowi w wysokości 2 280 zł rocznie, niezależnie od ich faktycznej wysokości. Oznacza to, że nawet jeśli wydasz 10 000 zł na dostosowanie łazienki dla osoby niepełnosprawnej, odliczysz maksymalnie 2 280 zł. Niektóre wydatki, takie jak te na przewodnika czy opłacenie pobytu w sanatorium, mają swoje odrębne limity lub nie są limitowane wcale. To pułapka, w którą wielu wpada – myślenie, że każdy wydatek na rehabilitację jest odliczalny bez ograniczeń. A to błąd, który kosztuje.

Kluczowe jest również, aby poniesione wydatki nie były finansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładu aktywności zawodowej lub z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Jeśli cokolwiek było współfinansowane z tych źródeł, to odliczyć można jedynie różnicę. Zawsze warto mieć to na uwadze, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek podczas kontroli. Bo jak mawiają, lepiej dmuchać na zimne, niż potem gorąco się tłumaczyć.

Podsumowując, ulga rehabilitacyjna to ważny mechanizm wsparcia, który może realnie pomóc w dostosowaniu łazienki dla osoby niepełnosprawnej. Ale tak jak w przypadku innych ulg, wymaga on ścisłego przestrzegania przepisów, odpowiedniej dokumentacji i zrozumienia limitów. Jeśli spełniasz warunki, nie wahaj się z niej skorzystać. Twoja łazienka może stać się nie tylko funkcjonalna, ale i źródłem oszczędności.

Pomyłki w odliczeniach remontowych – Jak ich uniknąć 2025

Odliczenia podatkowe za remonty to temat, który budzi wiele emocji, ale i równie wiele pułapek. Niczym spacer po polu minowym, wymaga precyzji, wiedzy i ostrożności. Przez lata pracy z podatnikami widziałem niezliczone scenariusze – od drobnych nieporozumień po poważne błędy, które skutkowały koniecznością zwrotu pieniędzy wraz z odsetkami. Uniknięcie pomyłek w odliczeniach remontowych, zwłaszcza tych dotyczących remontu łazienki, jest kluczowe dla spokoju ducha i portfela. Jak to zrobić w 2025 roku, kiedy przepisy mogą być jeszcze bardziej zniuansowane?

Największym błędem jest założenie, że "remont to remont" i każdy wydatek na niego można w jakiś sposób odliczyć. To myślenie jest jak budowanie domu bez fundamentów – prędzej czy później wszystko się zawali. Brak bezpośredniej ulgi "remontowej" oznacza, że musimy kwalifikować wydatki pod konkretne, istniejące ulgi: mieszkaniową, termomodernizacyjną lub rehabilitacyjną. Każda z nich ma swoją specyfikę, swoje kryteria, limity i zakres. Coś, co pasuje do jednej, kompletnie nie pasuje do drugiej. To jak próba założenia buta w rozmiarze 38 na stopę w rozmiarze 45. Nie da rady!

Po pierwsze, dokumentacja. To absolutna podstawa i najczęstsze źródło problemów. Pomyłki zaczynają się od braku faktur VAT. Nie wystarczy paragon, ani "liczenie na słowo honoru" wykonawcy. Musisz mieć faktury z NIPem, wystawione na Ciebie jako podatnika. Faktury te muszą jasno określać rodzaj poniesionego wydatku. Jeśli kupujesz kafelki do łazienki, faktura powinna to jasno wskazywać. Jeśli wykonawca wykonuje usługi remontowe, opis usługi na fakturze powinien być szczegółowy – np. "usługa montażu ceramiki sanitarnej i układania płytek w łazience", a nie ogólnikowe "roboty budowlane". Zbierz to wszystko pieczołowicie, tak jak skarbnik pilnuje złota w banku.

Po drugie, zrozumienie warunków konkretnej ulgi. Wielokrotnie spotykałem się z sytuacją, że podatnik, licząc na odliczenie, nie rozumiał podstawowych zasad ulgi. Na przykład, w przypadku ulgi mieszkaniowej, kluczowe jest źródło środków – muszą one pochodzić ze sprzedaży nieruchomości przed upływem pięciu lat. Jeśli remontujesz łazienkę za pieniądze z pensji, a nie sprzedałeś wcześniej innej nieruchomości – nie ma mowy o tej uldze. Podobnie z ulgą rehabilitacyjną – bez orzeczenia o niepełnosprawności i konkretnego celu dostosowania – to marzenia ściętej głowy. Nie ma tu miejsca na interpretacje "na oko", wszystko musi być zgodne z literą prawa. I jak to często bywa, diabeł tkwi w szczegółach, dlatego tak ważna jest analiza każdego przypadku indywidualnie.

Po trzecie, limity i terminologia. Każda ulga ma swoje limity kwotowe (np. 53 000 zł dla ulgi termomodernizacyjnej, czy 2 280 zł dla niektórych wydatków rehabilitacyjnych) oraz terminy (np. 3 lata na wydatkowanie środków z ulgi mieszkaniowej). Przekroczenie limitu lub pominięcie terminu to bezpośrednia droga do błędu. Co więcej, warto nauczyć się "języka" fiskusa. Terminy takie jak "przedsięwzięcie termomodernizacyjne" czy "własne cele mieszkaniowe" mają swoją ścisłą definicję w przepisach. Używanie ich w kontekście, który nie jest zgodny z intencją ustawodawcy, to prosta droga do zakwestionowania odliczenia. Bądź niczym chirurg – precyzyjny i dokładny.

Po czwarte, konsultacja ze specjalistą. Nawet najlepszy poradnik nie zastąpi indywidualnej konsultacji z doradcą podatkowym. Przepisy podatkowe są dynamiczne, a zasady interpretacji mogą się zmieniać. Doradca pomoże ocenić Twoją konkretną sytuację, zinterpretować wątpliwości i wskaże optymalną drogę. Inwestycja w taką konsultację to często niewielki ułamek potencjalnych oszczędności, a może Cię uchronić przed znacznie większymi problemami i kosztami, wynikającymi z nieprawidłowości. Nie ignoruj tej rady – to jak nawigacja w nieznanym terenie, lepiej mieć doświadczonego przewodnika.

Po piąte, monitorowanie zmian w przepisach. Przepisy podatkowe nie są stałe jak granitowa skała. Podlegają nowelizacjom, zmianom, nowym interpretacjom. To, co było prawdą w 2024 roku, w 2025 może już być nieaktualne. Regularne śledzenie informacji z Ministerstwa Finansów, Krajowej Informacji Skarbowej, czy bieżących publikacji branżowych, jest koniecznością. Możesz zapisać się na newslettery, śledzić portale prawno-podatkowe. Zaniedbanie tego aspektu to jak jazda po autostradzie bez zerknięcia na znaki drogowe. Błędy się zdarzają, ale te wynikające z ignorancji potrafią boleć najbardziej.

Pomyłki w odliczeniach remontowych to swoiste pole minowe, ale z odpowiednią wiedzą, starannością i wsparciem można je omijać. Nie traktuj urzędu skarbowego jak wroga, ale jako instytucję działającą na podstawie precyzyjnych reguł. Twoim zadaniem jest dostosowanie się do nich, a nie próba "nagięcia" ich do własnych potrzeb. Pamiętaj, że zawsze masz szansę na wyjaśnienie ewentualnych błędów, ale lepiej, aby ich po prostu nie było.

Q&A

Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące możliwości odliczenia remontu łazienki od podatku.

• Czy istnieje specjalna ulga podatkowa tylko na remont łazienki?

  Nie, nie ma w polskim systemie podatkowym odrębnej, dedykowanej ulgi na remont łazienki. Jednak wydatki poniesione na remont łazienki mogą zostać zaliczone do innych ulg, takich jak ulga mieszkaniowa, ulga termomodernizacyjna czy ulga rehabilitacyjna, pod pewnymi ściśle określonymi warunkami.

• Kiedy mogę odliczyć remont łazienki w ramach ulgi mieszkaniowej?

  Możesz to zrobić, jeśli w ciągu trzech lat od końca roku podatkowego, w którym sprzedałeś nieruchomość przed upływem pięciu lat od jej nabycia, przeznaczysz środki ze sprzedaży na tzw. własne cele mieszkaniowe. Remont łazienki w nowo nabytej lub nawet dotychczas posiadanej nieruchomości, o ile środki pochodzą ze wcześniej wspomnianej sprzedaży, kwalifikuje się jako taki cel. Ważne jest, aby zbierać wszystkie faktury dokumentujące poniesione wydatki.

• Czy remont łazienki można odliczyć w ramach ulgi termomodernizacyjnej?

  Tak, ale tylko w zakresie wydatków, które bezpośrednio przyczyniają się do poprawy efektywności energetycznej budynku. Przykładowo, zakup i montaż energooszczędnych urządzeń do podgrzewania wody (np. pompy ciepła) lub instalacja ogrzewania podłogowego zasilanego z efektywnego źródła ciepła, może kwalifikować się do tej ulgi. Samo wymienienie płytek czy armatury, które nie wpływają na bilans energetyczny, już nie.

• W jakich okolicznościach remont łazienki może być objęty ulgą rehabilitacyjną?

  Ulga rehabilitacyjna przysługuje, gdy remont łazienki ma na celu dostosowanie mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej (posiadającej orzeczenie o niepełnosprawności). Mogą to być wydatki na montaż uchwytów, poręczy, poszerzenie drzwi, instalację prysznica bezbrodzikowego czy innych udogodnień ułatwiających poruszanie się i korzystanie z łazienki przez osobę z dysfunkcjami. Pamiętaj o limicie odliczenia dla tego typu wydatków, który wynosi 2 280 zł rocznie.

• Jakie są najczęstsze błędy przy próbie odliczenia remontu łazienki od podatku?

  Najczęściej popełnianymi błędami są: brak odpowiedniej dokumentacji (faktury VAT z NIP), niezrozumienie warunków i zakresu poszczególnych ulg oraz przekraczanie limitów odliczeń. Istotne jest również, aby poniesione wydatki nie były finansowane (lub dofinansowane) z innych źródeł publicznych. Zawsze warto skonsultować się z doradcą podatkowym, aby uniknąć problemów z urzędem skarbowym i upewnić się, że spełniasz wszystkie kryteria do skorzystania z ulg.